Najtrudniej zacząć – truizm, który dotyka wielu. Matura z historii już wkrótce. Elementem testu maturalnego jest rozprawka, „wyceniana” przez CKE na 12 pkt (24% całości punktów). By napisać dobrą rozprawkę maturalną trzeba oczywiście posiadać solidną wiedzę merytoryczną (wiedzieć „co”), ale również zachowywać pewne reguły dotyczące konstrukcji wypracowania (wiedzieć „jak”). O tym w dalszej części artykułu. Przy okazji zapoznamy się z programem Moovly Studio, belgijskim produktem przypominającym bardzo PowToona. A więc dwa w jednym. Matura z historii last minute – zaczynamy!

Konstrukcja rozprawki

Każdy uczeń wie, że klasyczna formuła wypracowania szkolnego opiera się na trójdzielnej formie: 1) wstęp 2) rozwinięcie 3) zakończenie. Powinniśmy konstruować tak każdą wypowiedź pisemną, niezależnie od tego, czy jest to rozprawka z historii, języka polskiego, czy też wiedzy o społeczeństwie. Kolejne części powinny zachowywać odpowiednie proporcje: dominującą część pracy zajmuje rozwinięcie, czyli merytoryczne wypełnienie tematu. Napisanie poprawnej pod względem treści pracy wymaga  jednak przede wszystkim podjęcia prawidłowych czynności wstępnych. Wstęp to nie tylko „zagajenie” ( „wprowadzenie”), najczęściej mylone z przedstawieniem genezy omawianego problemu, ale to głównie sztuka poprawnej interpretacji tematu. 

Najtrudniej zacząć, czyli co powinno znaleźć się we wstępie

Przyjmijmy, że pisząc wstęp powinniśmy:

1. Dokonać analizy tematu (zakres merytoryczny) (na bazie tej analizy sporządzamy plan pracy)
2. Określić a) ramy chronologiczne b) ramy terytorialne tematu
3. Fakultatywnie: odwołać się do literatury
4. Określić jaki układ treści będzie miała nasza praca i jakiego główne problemu zamierzamy poruszyć
5. Przejść do wprowadzenia do tematu

Analiza tematu

Temat z matury 2017: „Małe państwo wielkich nadziei. Uzasadnij trafność tego określenia w stosunku do Księstwa Warszawskiego, charakteryzując ustrój polityczny, wysiłek militarny i gospodarczy tego państwa. W pracy wykorzystaj materiały źródłowe (s. 28–29)”.

Teza: Czy Księstwo Warszawskie było państwem wielkich nadziei (na co?) Polaków i czy miały one szanse realizacji w ówczesnych realiach politycznych Europy?

Zagadnienia do omówienia: ustrój polityczny Księstwa, wysiłek militarny i  gospodarczy.

Warunek dodatkowy: wykorzystanie materiałów źródłowych dodanych do tematu.

Ramy chronologiczne (1807 – 1813).

Ramy terytorialne: Księstwo Warszawskie powstało z ziem II i III rozbioru pruskiego, w 1809 r. poszerzono terytorium o obszar III zaboru austriackiego.

Ewentualne literatura do wykorzystania: B. Grochulska, Wielkie Państwo Małych Nadziei, Seria Dzieje Narodu i Państwa Polskiego.

Układ pracy: chronologiczno – problemowy.

Wprowadzenie do tematu: zarys okresu 1794 – 1806, z uwzględnieniem działalności Legionów i różnych koncepcji walki o niepodległość.

Wiśta wio, łatwo powiedzieć – czyli jak się do tego zabrać w praktyce

Na początek pamiętajmy, że rozprawka musi mieć odpowiednie walory literackie. Unikajmy pisania w stylu „Zakres chronologiczny mojej pracy to …, zakres terytorialny mojej pracy” etc.

W dwóch pierwszych zdaniach, poza określeniem ram czasowych pracy: 1807 – 1813(15), pojawiła się również informacja o traktacie w Tylży, Kongresie wiedeńskim, postacie Napoleona i Aleksandra I. Pisząc starajmy się być konkretni i przemycać jak najwięcej informacji świadczących o wysokim poziomie posiadanej przez nas wiedzy. 

Wspominając o powstaniu Księstwa określamy jakie były granice tego państwa, pamiętając od istotnym powiększeniu terytorium po zwycięskiej wojnie z Austrią w roku 1809.

Następnie wprowadzamy zagadnienia, które poruszymy w pracy. Robimy to na bazie analizy tematu.

Zasadnicza część wstępu jest więc gotowa. Przechodząc do rozwinięcia zacznijmy go od wprowadzenia, krótko wyjaśniającego w jakich okolicznościach powstało Księstwo Warszawskie.

„W 1795 r. III rozbiór położył kres istnieniu państwa polskiego. Część Polaków (emigracyjna Agencja, Dąbrowski) pokładała wiarę w napoleońską Francję (epopeja legionowa i jest tragiczny koniec na Haiti), inni (ks. Adam Czartoryski) losy Polski wiązali z Rosją Aleksandra I („plan puławski”). Powstanie III i IV koalicji antynapoleońskiej i sukcesy francuskiego zdobywcy (Austerlitz – 1805, Jena i Auersteadt – 1806) spowodowały, że walki przeniosły się na ziemie dawnej Rzeczypospolitej”

Pamiętajmy, że wyceniana na 12 pkt rozprawka jest częścią testu maturalnego a na napisanie całości mamy 180 minut. Musimy więc pisać krótko i treściwie. To samo wypracowanie (także konstrukcja wstępu) wyglądałoby całkowicie inaczej w czasach, gdy maturzysta miał 5 godzin na napisanie maturalnego wypracowania z historii. Zwracam na to uwagę specjalnie, ponieważ dotrzeć możecie do poradników „Jak pisać wypracowanie maturalne z historii”, które „jakby” nie uwzględniały ograniczeń czasowych. Pamiętaj! Praca musi mieć również zakończenie (podsumowanie, oceny, wnioski), by była kompletna. Urwana, ze względu na brak czasu, traci wiele ze swoich walorów.

Moovly – bohater drugiego planu dzisiejszego artykułu

Moovly to aplikacja internetowa, która wykazuje podobieństwo do popularnego i bardziej znanego „PowToona”. Możemy w niej wykonywać krótkie, animowane klipy, zawierające grafikę, tekst i animowane – predefiniowane – elementy. „Pisząca ręka”, którą posługiwałem się wyżej, to element możliwości programu. Program oferuje 3 plany abonamentowe:

Wprowadzenie do programu możemy zobaczyć na tym clipie:

 Program jest dużo prostszy niż PowToon (i oferuje w konsekwencji dużo uboższe możliwości i zasoby), odniosłem jednak wrażenie, że jest też dużo łatwiejszy w obsłudze. 

Wszystkim piszącym maturę w tym roku życzę powodzenia i połamania piór. Nie taki diabeł (maturalny) straszny, jak go malują 🙂

Pozdrawiam
Rafał Wójcik
Pan Tikczer